|
Gmina: Prószków (Proskau) |
Plebiscyt 20 marzec 1921
|
W projekcie układu pokojowego z Niemcami z 7 maja 1919 roku, artykuły 87 i 88 traktatu przewidywały przeniesienie z Rzeszy ( Niemiec ) na Polskę po upływie 15 dni od uprawomocnienia się traktatu praw do pełnej suwerenności na Górnym Śląsku w granicach ustalonych w projekcie. Od tej koncepcji Rada Najwyższa jednak odstąpiła. W wersji ostatecznej traktatu, podpisanej przez układające się strony 28 czerwca 1919 roku, tekst artykułu 88 stanowił: .... „ W części Górnego Śląska , mieszkańcy zostaną powołani do wypowiedzenia się przez głosowanie czy życzą sobie przyłączenia do Niemiec, czy też do Polski „
|
Protest Polski.
-" Powstania Śląskie" były protestem przeciw warunkom traktatu, które nakazywały przeprowadzenie plebiscytu wśród ludności trzech rejonów najbardziej wysuniętych na południe. Pierwsze wybuchło w połowie miesiąca sierpnia 1919 roku i zakończyło się klęską dla Polski. ( ośrodkiem był Rybnik, i trwało przez osiem dni od 16 do 24 sierpnia 1919 roku). Pociągnęło ono za sobą przybycie alianckiego garnizonu, złożonego z oddziałów brytyjskich, francuskich i włoskich.
|
Drugie Powstanie wybuchło również w miesiącach letnich 1920 roku i trwało od 19 do 25 sierpnia, zbiegło się w czasie z kulminacyjną fazą wojny polsko-radzieckiej. Sytuacja na terenie plebiscytowym stawała się napięta . Polskie i Niemieckie komisariaty Plebiscytowe zajęły się organizacją propagandy a żadna ze stron nie przebierała w środkach. Po zakończeniu II powstania, szanse polskie w zbliżającym się plebiscycie, poczęto oceniać optymistyczniej niż przed powstaniem.
|
Plebiscyt Górnośląski odbył się 20 marca 1921 roku na mocy artykułu 88 traktatu wersalskiego, objął regencję opolską, bez powiatu grodkowskiego, nyskiego, niemodlińskiego i zachodniej części prudnickiego oraz części raciborskiego. Decyzja o plebiscycie była wynikiem kompromisu w stosunku do zwyciężonych Niemiec i zakładała, że tereny plebiscytowe zamieszkane są w większości przez ludność polską . Do udziału w plebiscycie uprawnione były 1 221 274 osoby. W głosowaniu wzięło udział 1 190 637 uprawnionych (97,5%).
Za Polską
głosowało: 479 365 uprawnionych (40,3%).
Rozkład głosów
w plebiscycie, na naszym terenie był bardzo ciekawy, dlatego przytoczenie
wyników głosowania może być interesujące : |
miejscowość nazwa urzędowa |
miejscowość nazwa Polska | głosów razem | Za Polską | Za Niemcami |
Kattowitz | Katowice | 28 531 | 3 900 | 22 774 |
Beuten | Bytom | 42 990 | 10 101 | 29 890 |
Gleiwitz | Gliwice | 41 949 | 8 558 | 32 029 |
Leobschutz | Głubczyce | 10 371 | 60 | 9 896 |
Oppeln | Opole | 22 930 |
1098 |
20 816 |
Krappitz | Krapkowice | 2 526 | 92 | 2 369 |
Proskau | Prószków | 1 781 | 151 | 1 587 |
Schimnitz Kl. | Zimnice M. | 276 | 85 | 187 |
Ochotz | Ochodze | 464 | 121 | 338 |
Rogau | Rogów Op. | 672 | 83 | 569 |
Vogstdorf | Wójtowa Wieś | 738 | 305 | 421 |
Winau | Winów | 346 | 254 | 84 |
Zlonitz | Źlinice | 445 | 358 | 80 |
Boguschutz | Boguszyce | 338 | 178 | 149 |
Parafia Chrząszczyce | razem | 2 236 | 934 | 1 302 |
poszczególne wioski: | ||||
Chrzumczutz | Chrząszczyce | 351 | 116 | 235 |
Zlattnik | Złotniki | 352 | 174 | 178 |
Dometzko | Domecko | 687 | 220 | 467 |
Gorrek | Górki | 387 | 164 | 223 |
Nowa Kuźnia | 172 | 80 | 92 | |
Chrzowitz | Chrzowice | 108 | 60 | 48 |
Follwark | Folwark | 179 | 120 | 59 |
Zestawienie tabelaryczne jest bardzo ciekawe. Wyróżnione miejscowości to wioski nadodrzańskie, sąsiadujące ze sobą, we wszystkich przeważały głosy za Polską. Wyniki głosowania podpisali: Oppeln, (Opole), 24 kwietnia 1921 przedstawiciele:
|
Z przytoczonych wyżej tablic i ogólnych wyników dla całego Śląska,
plebiscyt był porażką dla Polski. Okazało się, że pomimo większości
ludności poczuwającej się do polski, oraz „spontanicznych" Powstań
Śląskich na rzecz polski (I II ), wyniki plebiscytu z 20 marca 1921 roku,
były niekorzystne dla Wojciecha Korfantego.(1873-1939). Oderwanie Śląskiego przemysłu od jego tradycyjnego niemieckiego rynku okazało się katastrofalne w skutkach - co przewidzieli komuniści i socjaliści nie biorąc udziału w III powstaniu. W wyniku tajnych rokowań 20 października 1921 roku Międzynarodowa Komisja ( Rada Ambasadorów), podzieliła teren plebiscytowy na dwie części. 61 % całości obszaru objętego plebiscytem miało pozostać przy Niemcach, natomiast większa część zagłębia węglowego z Katowicami (Kattowitz) i Chorzowem (Koenigshutte ) przechodziła na rzecz Polski. Historyczny akt połączenia powiatu katowickiego z Polską dokonał się 17 - 20 czerwca 1922 roku.
|